İnternet kullanan herkesin gördüğü, çoğu kişinin ne olduğunu
bilmediği, bizim devamlı olarak üzerinde konuştuğumuz ve çalıştığımız internet
reklamları ilk çıktığı günden bugüne birçok değişime ve gelişime uğradı. Bu
reklam türünün aslında 1990’ların başında doğmasına rağmen endüstrisi tahmin
edilenden çok daha büyük ve teknolojisi git gide karmaşıklaşıyor. 20’li
yaşlarda olmasına rağmen bu piyasanın sadece Amerika’daki harcaması 43 milyar
$.
İnternette reklamlardan önce SPAM vardı ve SPAM’in geçmişi
1970lere kadar uzanıyor. İlk SPAM 1978 yılında ARPANET’ten alınan 400 kişilik
bir listeye gönderilmiş. Arpanet’e şu anda kullandığımız internetin atası
diyebiliriz. SPAM’in yaratıcısı ve babası ünvanını alan Gary Thuerk, doğu yakası
kökenli bir şirketin pazarlama yöneticisidir ve şirketin batı yakasına ulaşması
için SPAM’i üretir.
Peki, internet reklamcılığının nasıl başladığını ya da
ilklerini hiç merak ettiniz mi? İşte size ilkler:
1993 - İlk internet reklamı satışı: Tıklanabilir ilk web
reklamı Global Network Navigator tarafından Silikon Vadisi’nde çalışan bir
hukuk firmasına satıldı.
1994 – İlk Banner: İnternette geçirdiğimiz süre boyunca
belki de yüzlercesini gördüğümüz ve görmeye alıştığımız banner reklamları fikri
1994 yılında ilk ticari web dergisi olan HotWired ekibi tarafından ortaya
çıkartılmış ve çalışmaları sonucunda ilk banner AT&T firmasının “You Will”
kampanyası için hazırlanıp, yayınlanmıştır. Reklam alanı 3 aylığına 30.000$’a
satılmış ve tıklama oranı %44 olmuştur.
1994 – Affiliate Marketing’in Doğuşu: Gelir paylaşımı fikri
çok daha eskilere dayanmasına rağmen internette gelir paylaşımı World Wide
Web’in doğumundan hemen sonra ortaya çıkmıştır. İlk defa satış ortaklığı
programı konsepti ile tanıştıran şirket sanılanın aksine Amazon değil CDNow
adlı bir şirkettir. Affiliate marketing,
müzik ile ilgili web sitelerinin albümlere yorum yaparak veya listeleyerek
satın almak isteyen kullanıcıları CDNow’a yönlendirmesi ve bunun karşılığında
bir komisyon almasıyla ortaya çıkmıştır. Amazon, CDNow’ın haklarını satın
alarak 1996’da ortaklık programını
piyasaya sundu ve en bilinen affiliate network olmayı başardı.
1995 – İlk Sorgu Bazlı Reklam: Yahoo 1995’te yapısını
değiştirerek sadece bir online rehber olmaktan çıkıp, anahtar kelimelere
dayanan ilk reklamlarını yayınladı.
1996 – İlk AdExchange: Şu anda AdExchange olarak görev yapan
DoubleClick’in 1996’da kurulması, banner endüstrisinin dönüm noktası olarak
adlandırılabilir. Online reklam ile ilgili hizmetler sağlayan platform, online
reklamcılığa farklı bir bakış açısı getirdi ve websiteleri ile reklamverenleri
ortak bir platformda buluşturarak reklam alım-satımını iki taraf açısından da
kolaylaştırdı.
1996 – Tıklama Başına Ödeme: “Tıklama Başına Ödeme(PPC)”
kavramı ilk defa Yahoo gibi bir online rehber olan Planet Oasis tarafından
kullanıldı. (Bazı kaynaklarda PPC kavramının ilk defa GoTo.com taraından
kullanıldığı yazıyor, GoTo.com PPC’ye PPM(Paid Placement Model) adını
vermiştir.)
1998 – İlk Anahtar Kelime Açık Arttırması: Arama anahtar
kelimelerine dayanan reklamlar için ilk açık arttırma GoTo.com tarafından
1998’de oluşturuldu. GoTo.com 2001 yılında ismini Overture olarak değiştirdi ve
2003’te Yahoo tarafından satın alındı.
2000 – Google AdWords: Arama motoru reklamcılığı için büyük
bir adım olan Google AdWords 2000 yılında piyasaya sunulmasına rağmen, Tıklama
Başına Ödeme kavramı 2002 yılında sisteme eklendi. PPC’den önce CPM(Bin
Gösterim Başına Maliyet) kullanılıyordu. AdWords’un diğerlerinden farkı ise en
yüksek fiyatı vermenin değil , daha ilgili ve daha iyi kullanıcı deneyimi
sunmanın önemli olduğunu anlamasıydı.
2005 – Google Analytics: Google Adwords’ten birkaç yıl sonra
web analizi aracı olan Google Analytics’i piyasaya sürdü.
2006 – Facebook Reklamları: Facebook kurulduktan iki yıl
sonra Facebook reklamlarını başlattı.
2007 – AdSense: Google, AdSense for Mobile’ı kullanıma
açarak, websitelerinin mobil tarayıcılar için optimize edilmelerini sağlayarak,
standart websitelerinde kullanılan reklamların mobil için de kullanmalarını
sağladı.
2007- Facebook Hedefleme Seçenekleri: Facebook,
reklamverenler için kullanıcı demografiklerini hedefleme seçeneğini sundu.
2009 – Google Hedefleme: Google, Youtube ve reklam ağındaki
diğer partnerlerinde ilgi alanlarına yönelik reklam vermenin testlerini yapmaya
başladı.
2010 – Twitter: En çok kullanılan ikinci sosyal ağ olan
Twitter, reklam modeli olan “Promoted Tweet” modelini 2010 yılında piyasaya
sürdü.
2012 – Facebook reklamların kullanıcıların ana sayfalarındaki
“Haber Kaynağı”nda görünmelerini sağladı.
2013 – Facebook video reklamlar için plan yaptıklarını
duyurdu.
2013 – Google AdWords mobil cihazları daha etkili hedefleme
amacıyla “Geliştirilmiş Kampanyalar”ı piyasaya sundu.
1990’ların başında başlayan bu serüvenin bu kadar gelişeceği
ve çeşitleneceği kimsenin aklına gelmemiştir. 2014 ve sonrası için internet
reklamcılığını ve bizleri neler bekliyor bilmiyoruz. Sabırsızlıkla bekliyoruz :)
Bu yazıyı internette araştırıp bulduğumuz bilgiler dahilinde
hazırladık. Bir eksiğimiz, yanlışımız veya sizin eklemek istediğiniz bir şey
varsa yorumlarınızı bekliyoruz.